Bingo

Ik doe al jaren mee aan de Postcodeloterij. Vraag me niet waarom, ik denk dat ik twintig jaar geleden hebberig was. En naief - ik dacht dat ze goede doelen steunden. En ik vergeet elke keer op te zeggen, zo dat al mogelijk is zonder maandenlange briefwisseling en stornering.

Ik heb ook al vaak iets gewonnen. In 1999 nog won ik 5 gulden, en in de jaren 2000-2014 twee bakjes ijs, en vier stroopwafels.

Vandaag kreeg ik weer een weergaloze aanbieding in de brievenbus. Een Bingokaart. Gratis. Kost niets. Met extra kans op miljoenen!

Nou, dat hoef je mij geen twee keer te zeggen. Het was een uitnodigende brief, met een mooie handtekening van ene Winston Verstajeniets, net echt, en een stapel luxe gebundelde bingokaarten.

En gratis, hè, has ik dat al gezegd? Ik heb de hele brief uitgevlooid, nergens kleine lettertjes kunnen vinden. Maar maar maar...zoiets kost altijd extra geld! Ik werd er zenuwachtig van. Zou het kunnen, dat toch? Gratis? Nee? Ja? Oh jee!

Dus ik surfde naar de website die op de brief vermeld stond, om mijn kaarten te activeren. Het webadres bevatte ook al dat heerlijke woord: 'gratiskaart'. Gratis!

'Vul uw actiecode in.' 'Vul uw postcode in.' 'Ga naar stap 2.' Gratis!

Helaas, daar kwam de aap uit de mouw. Helemaal onderin, bij het verplichte vinkje boven de bestelknop, stond deze ontluisterende tekst:

 "Ja, ik ga (extra) meespelen met de Nationale Postcode Loterij. Tot november speel ik met dit lot gratis mee. Daarna mag de Loterij de inleg per lot, inclusief StraatprijsVerdubbelaar, per trekking van mijn rekeningnummer afschrijven. Ik kan opzeggen wanneer ik wil en ga akkoord met het deelnemersreglement."

Oftewel:  als je nu akkoord gaat, mag je één keer meedoen, en daaarna kost het geld, maar je kunt opzeggen. Aha! Want dat doet driekwart van de mensen niet. Nu snapte ik hem. Maar ik pas, nee dank je, Winston.

Maar waar doe ik dan aan mee? Aan de bingo? Of aan de loterij? Of was het altijd al een bingo? Aan de loterij deed ik altijd al mee. Of aan de bingo? Ik snap er weer eens geen reet van. Want voor een bingo moet je zelf iets doen. En dat heb ik nog nooit gedaan. Maar ik heb wel al die weergaloze prijzen gewonnen, dus is het een loterij. Toch? Huh?

Maar wacht! Er is meer! Helemaal onderaan de brief stond een P.S. waarin werd aangekondigd dat de prijs van een standaard-lot wordt verhoogd.

Dus aan de ene kant word je erin geluisd met een gratis aanbod dat maar zeer beperkt gratis is, en tegelijkertijd is het de offciele aankondiging dat de 'gewone' loten duurder worden. Maar dan sneaky.

Vandaar al die gratis bingo-ophef. Een standaard-lot (of is het bingokaart?) wordt duurder. En volgens de wet moet je dat officieel aan de deelnemers laten weten. Dus doe je dat in een P.S. in een brief over een speciale actie. Gratis.

Aan de wetgeving is dus voldaan. Nu nog met je geweten in het reine komen, marketing-manager van de Postcodeloterij. Of gewoon schateren voor de spiegel, want sukkels zoals ik betalen jouw ongetwijfeld riante salaris.

Tot vandaag.

Kinderbrief

Misschien heb je er iets van meegekregen: de actie voor de vrijlating van de Saoedi-Arabische blogger Raif Badawi door Amnesty International. Heel in het kort: deze man heeft een krankzinnige, middeleeuwse straf gekregen louter en alleen omdat hij dingen schreef die de Saoedische overheid als 'kritisch' beschouwd. En in Saoedi-Arabië is het niet toegestaan om kritisch te zijn. Een bijzonder onverkwikkelijke kwestie, waarvan het terecht en goed is dat Amnesty er ophef over maakt. Voor meer uitgebreide informatie kun je dit artikel raadplegen.

In dat artikel wordt ook verwezen naar een brief die de zoon van deze blogger zou hebben geschreven aan Amnesty, en die door Amnesty gebruikt wordt om aandacht voor de zaak te krijgen. Op Facebook heb ik hem al een aantal keer zien langskomen.

Het is die brief die me bezig houdt. Het is een hele goede brief. Onder een tekening van het Amnesty logo staat de handgeschreven tekst 'Ik houd van jullie omdat jullie mijn vader helpen'. In het Frans, zij het niet foutloos. En sommige 'a's zijn getekend als hartjes. Voor een groter screenshot zie bovengenoemd artikel. Erg aangrijpend. Er spreekt verdriet en dankbaarheid van een kind uit, wie is daar niet gevoelig voor?

Ik zal de eerste zijn om toe te geven dat ik soms al te sceptisch kan zijn. Maar ik weet ook hoe aandacht genereren in de (sociale) media een beetje werkt. En mijn eerste gedachte bij het zien van die brief was: dit is nep. Een publiciteitsstunt van Amnesty.

Ik zal uitleggen waarom. Raif Badawi, die in Saoedi-Arabie woonde, werd in 2012 gearresteerd. Zijn zoontje was toen maximaal 9. Deze leeftijd staat onder de familiefoto in bovengenoemd artikel, maar er staat niet bij uit welk jaar de foto is. Hij is nu dus op zijn hoogst 12, en waarschijnlijk jonger. Zijn vader blogde in het Arabisch, en in Saoedi-Arabië wordt verder -bij mijn weten- geen Frans gesproken.

Vragen die in mij opkwamen bij het zien van die brief:

• Hoe kan een jongetje van 12 in het Frans een brief schrijven als hij die taal niet machtig is? Krijgen ze dat in Saoedi-Arabië op school? Niet waarschijnlijk, zeker niet zo jong. Hij woont tegenwoordig in Canada, dat weliswaar Franstalige delen kent, maar zou Arabisch of zelfs Engels niet meer voor de hand liggen?
• Is het niet merkwaardig voor een jongetje van 12 om van een organisatie, een abstract begrip, te 'houden'? Dat je hen een brief schrijft om hen dat te vertellen? Is het niet logischer dat hij dat zou doen aan degene van Amnesty met wie hij in de praktijk contact heeft?
• Is het niet merkwaardig dat deze tekst de enige tekst is die er op de brief staat? Geen aanhef, geen datum, niets? Ik begrijp heus dat een kind van 12 geen formele brieven schrijft, maar zelfs geen naam eronder?
• Is het niet merkwaardig voor een jongetje van 12 om hartjes te gebruiken in zijn tekst?
• Is het niet al te toevallig dat hij het Amnesty logo erbij getekend heeft, en er 'Amnesty' onder heeft geschreven, zodat meteen duidelijk is over welke organisatie de brief gaat? Dat dus niet alleen over de tekst (woordkeuze, spelfouten, hartjes) is nagedacht, maar ook over de grafische elementen (logo, wederom die hartjes)?

Ik denk, dat de brief niet echt is. In elk geval niet die aandoenlijk spontane brief van het zoontje dat zijn liefde en dankbaarheid uitspreekt, die Amnesty ons wil doen geloven dat hij is. Ik vind hem te mooi, publicitair te perfect.

Ik denk ook, of hoop in elk geval, dat hij wel degelijk echt van zijn hand is. Als iemand er namelijk achter zou komen dat een medewerker van Amnesty het heeft geschreven, zou dat tot een schandaal leiden dat de zaak zou schaden. En het is slechts een kwestie van vragen: 'Tirad', want zo heet hij, 'heb je die brief geschreven?' Waarbij de vragensteller waarschijnlijk als ongevoelige, cynische eikel beschouwd zou worden, maar dat is hier niet relevant.

Mijn hypothese is, dat Amnesty hem hier met -hopelijk zachte dwang- toe verleid heeft. Dat hij in opdracht, of in elk geval verzoek, van Amnesty dit briefje schreef. Misschien wel heeft overgeschreven van een voorbeeld. Een voorbeeld dat een PR-medewerker hem aanreikte. Een vrouwelijke PR-medewerker, want 'a's in hartjes veranderen?

Ik realiseer mij dat dit een cynische kijk op de zaak is. Maar om publiciteit te genereren zijn er wel ergere middelen gebruikt. En ik hoop dat ik het helemaal fout heb.

Thiemeleed

Ik wordt dikwijls kregelig van dierenactivisten. Meer specifiek heb ik moeite tegen een aantal van de argumenten die zij vaak hanteren.

In de Algemene Politieke Beschouwingen eerder vandaag sprak Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren van een maatschappij, die 'rechtvaardig was jegens mensen en dieren.' Daarmee waren we, na een redelijk verstandig -zij het wat makkelijk- betoog, weer beland bij haar stokpaardje. Een stokpaardje waar ik erg moeite mee heb.

Het gaat mij om het begrip rechtvaardigheid in combinatie met dieren. Wat is rechtvaardigheid?

Voor mij is het een door een meerderheid van de populatie gedeelde notie van wat goed gedrag en wat slecht gedrag is. Een consensus over wat toelaatbaar, of zelfs te prijzen is, en wat ontoelaatbaar is, en waar eventuele sancties tegenover zouden moeten staan. Niet een democratisch gekozen meerderheid van de helft-plus-een, maar een dermate grote meerderheid dat het een kenmerkend aspect is van de cultuur van de soort. De menselijke soort.

Abstracte woorden, dus ik geef een voorbeeld. In alle menselijke culturen die ik ken is het ontoelaatbaar om te stelen, of iemand te doden, of disproportioneel hebzuchtig te zijn. In alle menselijke culturen die ik ken, wordt het helpen van de medemens, of het (weg)geven van goederen of gunsten, beschouwd als lovenswaardig gedrag.

Ik leg met opzet de nadruk op de mens. Want mijns inziens is het niet zinvol, eigenlijk zelfs arrogant, om het begrip rechtvaardigheid uit te breiden naar niet-mensen. Dieren dus. Ik geloof niet, dat het begrip 'rechtvaardigheid' zoals dat voor mensen geldt, eveneens geldt voor dieren. Om de eenvoudige reden, dat we er niet met hen over kunnen communiceren.

Dat wil niet zeggen dat bij dieren, beter gezegd diersoorten, geen aanwijzingen zouden zijn dat er bij hen geen mechanismen zijn die lijken op 'normen en waarden' zoals die ook bij mensen worden waargenomen. Er zijn bijzonder interessante experimenten gedaan, waarbij dieren, meestal (hogere) primaten, gedrag vertoonden dat sterk leek op hoe mensen reageren op 'oneerlijke' situaties.

Delen zij daarmee 'onze' menselijke waarden? Hebben wij daarmee een morele verantwoordelijkheid naar hen? Hebben zij daarmee een morele verantwoordelijkheid naar ons? Ik denk van niet. Wij, en nu bedoel ik even alle levende organismen, zijn niet met zijn allen een gezellige bende levende wezens die volgens een -door mensen gedefinieerd- stelsel van omgangsvormen op een planeet leven.

Als een beer een toerist doodbijt, of een Ebola-virus een mens binnendringt en hem of haar doodt, is dan het dier of het virus onrechtvaardig? Anders gezegd, is dat organisme dan schuldig? Natuurlijk niet. Maar als mensen dieren doden, dan zijn dierenactivisten er als de kippen bij om te wijzen op 'het leed van onschuldige dieren.' Omdat zij menselijke eigenschappen en waarden projecteren op die dieren. 'Antropomorfisme', met een ingewikkeld woord.

Ik vind, dat dieren niet schuldig kunnen zijn, in elk geval niet schuldig in gedrag dat mensen betreft. Over hoe hun soortgenoten tegenover hun gedrag staan, daar kan ik niets over zeggen. In de overgrote meerderheid van de diersoorten hebben we daar ook niet het flauwste idee over.

Maar als een dier naar onze menselijke maatstaven niet schuldig kan zijn, dan kan het ook niet onschuldig zijn. Begrippen als schuldig en onschuldig zijn op dieren eenvoudigweg niet van toepassing. Het begrip rechtvaardigheid kan dus niet worden betrokken op mensen en dieren, maar alleen op mensen.

Let wel, ik zeg hier niet dat ik alle menselijk gedrag met betrekking tot dieren goedkeur. Tot op zekere hoogte ben ik het eens met de standpunten van dierenactivisten. Waar zij echter begrippen als 'zielig', 'onschuldig' of 'onrechtvaardig' kiezen, kies ik een andere insteek.

Ik vind dat we, dat wil zeggen wij mensen, met respect en vooral met verantwoordelijkheidsgevoel moeten omgaan met onze grondstoffen. En ja, ik reken dus dieren tot een grondstof. Die verantwoordelijkheid is geen morele, maar komt voort uit het praktisch aspect van duurzaamheid. Plofkippen, -koeien, -varkens, maar ook gengewassen, ontbossing, monoculturen, allemaal zaken waar ook ik niet voor ben. Waarbij dieren- en milieuactivisten mij aan hun zijde vinden.

Maar laten we in die discussie ophouden met het extrapoleren van menselijke emoties en waarden naar dieren. Het leidt af en wekt -in elk geval in mij- weerstand op. Het is een vorm van marketing die appelleert aan schuld die er niet is.