Kleine zorg

Op het 8-uurjournaal vanavond was een onderwerp dat ging over de dreigende sluiting van kleine, particuliere zorgaanbieders. Ze dreigen te bezwijken onder de bureaucratische last die de nieuwe Wet Langdurige Zorg (WLZ) zorginstellingen oplegt. Deze nieuwe wet, die de AWBZ vervangt, maakt geen onderscheid tussen grote en kleine zorgaanbieders, en stelt een groot aantal randvoorwaarden op, waaraan een zorgaanbieder moet voldoen. Voor kleine instellingen, denk aan logeeradressen voor geestelijk gehandicapten, of kleinschalige dagbestedingsprojecten, is dat niet te doen, en ze moeten volgens de regels dus gesloten worden. Een van de redenen die wordt aangevoerd voor die strenge eisen is, dat men fraude wil tegengaan.

Het is onmiskenbaar waar, dat onder de huidige wet fraude een groot probleem is. Er wordt voor tientallen, misschien wel honderden miljoenen per jaar gefraudeerd. Het gaat dan vaak om zorg die wel gedeclareerd maar niet verleend wordt. Dat kost zorgverzekeraars winst.

Dat is een serieus probleem, dat serieuze aandacht verdient. De manier echter, waarop dat nu gebeurt in de WLZ is mijns inziens zeer discutabel. Je maakt mij niet wijs dat de bulk van de fraude gepleegd wordt via kleine, particuliere zorginstellingen. Daar zullen ongetwijfeld rotte appels tussen zitten. Maar ik denk, dat deze fraude ook wordt gepleegd door de grote instellingen. Sterker, ik geloof dat fraude met zorggeld daar niet als fraude wordt gezien, maar als boekhoudkundige vrijheid. Want als (grote) zorgaanbieder wil je, ja, moet je, winst maken. Dan is het handig om net even teveel zorg te declareren, die net even drie keer zoveel kost. Ik denk, dat de echte bulk van de fraude wordt gepleegd door zorgbemiddelingsbureaus, die claimen de zorgbehoevende (en familie/verzorgers om hen heen) administratieve rompslomp uit handen te nemen, maar die niets anders zijn dan facades voor oplichters. Bureautjes die zorg declareren die nooit werd verleend, door zorgaanbieders groot en klein, die van niets weten. Dan zijn voor deze fraudeurs kleine zorgaanbieders enerzijds handig om zorg op weg te boeken, want daarop is de controle minder streng, anderzijds verlenen die zelden het soort zorg dat de fraudeur veel geld oplevert. De vraag is dus, in hoeverre kleine zorgaanbieders betrokken bij of hoe vaak ze slachtoffer van zijn deze fraude.

Kan ik mijn vermoedens staven met cijfers? Nee. Ik betwijfel zelfs, of deze cijfers er zijn, maar, dat zal ik meteen toegeven, ik heb er ook niet actief naar gezocht, behoudens een beetje googelen. Wat ik wel zeker weet, is dat bemiddelingsbureaus bovengemiddeld vaak een rol spelen in fraude met zorggeld; mijn partner, die voor een gerechtsdeurwaarder werkt, houdt zich dagelijks met dit soort zaken bezig.

Ik ben ervan overtuigd dat juist kleine zorgveraanbieders hun zorg nog vaak uit enige ideele motieven aanbieden. In het 8-uurjournaal dat ik zojuist aanhaalde, ging het bijvoorbeeld over een echtpaar dat geestelijk gehandicapten een logeeradres bood, om hun vaste verzorgers een dagje te ontlasten. Kleinschalig, zonder grote kosten. Een nobel, en nodig, streven.

Daarom denk ik, dat het een slechte zaak is dat juist deze kleine initiatieven met sluiting worden bedreigd. Een lange aanloop, die mij brengt op mijn uiteindelijke punt. Ik denk namelijk, dat bij het opstellen van deze wet, ook de wetgever allang wist dat aan de wet door kleine zorgaanbieders niet te voldoen was. Ik denk, dat zorgverzekeraars bij het opstellen van de wet een grote vinger in de pap hebben gehad. Zij hebben immers expertise, en geld, en invloed. Ik denk, dat het opleggen van draconische bureaucratie zelfs aan kleine zorgaanbieders een bewuste keuze is geweest, die op instigatie van de zorgverzekeraars in de wet is opgenomen. Waarom? Omdat dat dan alleen grote zorginstellingen overblijven, met wie het makkelijk onderhandelen is. Want het mag formeel zo zijn, dat een zorgverzekeraar geen eigenaar kan zijn van de zorginstellingen van wie het de zorg vergoedt, in de praktijk werkt dat natuurlijk niet zo. Zorgverzekeraars hebben zorginstellingen, van huisartsen tot ziekenhuizen, aan een touwtje. Wordt een behandeling niet vergoed, kan een arts of verpleger of verzorger zijn werk niet meer doen, en moet een zorginstelling sluiten. Het is vanuit een dergelijke machtspositie voor een zorgverzekeraar makkelijk 'onderhandelen'. Het wegsaneren van kleine zorgaanbieders levert zorgverzekeraars direct meer geld op, want ze hoeven minder marionetten te bespelen, en de marionetten die ze nog hebben, zijn nog meer direct van hun grillen afhankelijk, omdat het over veel grotere bedragen gaat.

Anders gezegd: eigenlijk is het een ordinaire bezuinigingsmaatregel, door zorgverzekeraars slim gespeeld. Het levert hen gewoon meer winst op. En winst en zorg staan helaas haaks op elkaar.